Alle gelegde stenen

Op deze kaart kunt U alle gelegde struikelstenen bekijken:

11de steenlegging - Rolderstraat  

De 11e en tevens laatste steenlegging was op 1 april 2020 gepland in de Rolderstraat. Met de titel 'Sluitsteen' zou dit de apotheose worden van 10 jaar projectwerk met als resultaat: 420 struikelstenen. De Rolderstraat was het slotaccoord omdat dit het hart was van de joodse gemeenschap van voor de Tweede Wereldoorlog. Deze finale onthulling van 71 struikelstenen zou gestart worden met een grootse ontvangst van nabestaanden in De Kandelaar, de kerk van de Gereformeerde gemeente vrijgemaakt. 's Avonds zou het project symbolisch worden overgedragen aan de burgemeester van Assen in de Schalm. Helaas sloeg het virus COVID-19 toe en dat werd een dusdanige pandemie dat een lockdown volgde. De afsluiting, inmiddels in afgeslankte vorm, werd verplaatst naar 21 oktober, maar ook dat bood geen ontsnapping. De steenonthulling werd door de burgemeester afgelast, waardoor de slotbijeenkomst ook in het water viel. De 71 struikelstenen (met de tijdelijke vier stenen uit de Prins Hendrikstraat) zijn nog net op tijd geplaatst, samen met de plaquette aan het Abel Tasmanplein. 
De in memoriams zijn verzameld, wachtend op een gelegenheid waarin zowel de foto's, films en mogelijk ook de digitaal gelezen in memoriams kunnen worden geplaatst op deze website.

Wel is ter gelegenheid van deze laatste struikelsteenlegging het boek 'De namen blijven genoemd, struikelstenen in Assen' uitgebracht en is in aansluiting hierop een overzichtskaart vervaardigd waarop alle stenen staan aangegeven en alle slachtoffers worden gemeld. Die kaart is gratis beschikbaar voor iedere belangstellende en wordt verspreid via de voor de hand liggende kanalen in Assen, zoals bibliotheek, de VVV, boekhandel etc.

In afwachting van betere tijden.

 

10de steenlegging - Stationsbuurt

Woensdag 10 april was een droge, zonnige dag met een harde koude wind. Het voelde schraal aan. Er zijn 37 stenen onthuld voor Joodse slachtoffers op 12 'adressen' in de straten Prins Hendrikstraat, Stationsstraat, Oostersingel, Nijlandstraat en de Paul Krugerstraat. De ontvangst met lunch van de nabestaanden was in het Odd Fellowhuis, de bijeenkomst voor alle genodigden was in de Nieuwe-Apostolische Kerk in de Prins Hendrikstraat. Naast de opening door de voorzitter, spraken wethouder Karin Dekker en historicus Sophie Timmer over de betekenis en impact van de oorlog en over Albert Gemmeker die in een van de huizen de Joodse slachtoffers eruit heeft gegooid om er zelf in te gaan wonen.
De muziek werd verzorgd door Gemma Weber (piano/zang) en Heike Roloff (klarinet). Zij zongen twee Hebreeuwse nummers. Zie de vertaling hiernaast. Op de locaties was er gitaarmuziek van Cor Többen en Luc Oostra.
Wil Legemaat las een gedicht voor van Gerard Nijenhuis dat speciaal geschreven is voor één van de slachtoffers. Zie ook hiernaast.

Bij het eerste huis werd Kaddisj gezegd door Salco de Winter.
Bij de verdwenen huizen en de opgebroken straten in de Nijlandstraat en de Prins Hendrikstraat zijn de stenen onthuld in speciaal voor dit doel ingerichte mandjes, wachtend op het moment dat zij passend in de straat/trottoir kunnen worden gelegd.

De dag werd afgesloten met een nazit voor de nabestaanden en genodigden in het Odd Fellowhuis. Een zeer bijzonder moment was de overhandiging van een schaaltje door Ellen Tromp aan Naomi Cohen.
Het schaaltje was in 1942 in bewaring gegeven aan de ouders van Ellen door de buurvrouw Bertha van Dantzich, met het verzoek dit te bewaren totdat zij weer terug zouden zijn. Het schaaltje werd veilig opgeborgen in afwachting van de terugkeer van Van Dantzich. Maar Bertha keerde nooit terug. Nu, na ruim 75 jaar, werd het met zorg bewaarde schaaltje overhandigd aan de achternicht van de familie van Dantzich. We waren er stil van...

De volgende en tevens laatste steenlegging is op woensdag 1 april 2020. In het hart van de voormalige Joodse gemeenschap, de Rolderstraat, leggen we de laatste 71 stenen en sluiten hiermee met een speciaal programma het project Struikelstenen Assen af.

9de steenlegging - Groningerstraatbuurt

Op deze, wederom zonovergoten, dag op woensdag 17 oktober 2018 hebben we samen met nabestaanden en belangstellenden de stenen onthuld voor 40 Joodse slachtoffers. Twee onthullingen vonden 's ochtends plaats in de Oldenhofstraat en in de Venestraat, bij de enige nog bestaande authentieke huizen. 's Middags was er de lunch voor de nabestaanden met daarna de bijeenkomst voor alle genodigden. We mochten gebruikmaken van de Bethelkerk, de voormalige synagoge. De geschiedenis hiervan werd gememoreerd door voorzitter Marjory Visser. Gebouwd in 1901 door Jan Smallenbroek waar ruimte was voor 210 mannen en 74 vrouwen. De Joodse architect Bram van Oosten ontwierp hiervoor de glas-in-loodramen in 1930. Sinds 1978 is het eigendom van de Christelijk Gereformeerde Kerk onder de naam Bethelkerk.  Oud-planoloog en stadsgids Jan Lagendijk, gaf een overzicht van de ontwikkeling van de kille in dit hart van het Joodse kwartier en de gevolgen van wegvoering en vernietiging van een groot aantal Joodse inwoners.
Het muzikaal intermezzo, bestaande uit drie a-capella gezongen Hebreeuwse liederen, werd verzorgd door Tanja van der Meulen en Eva Mogendorff.

Opperrabbijn Binyomin Jacobs sloot af met een indrukwekkende speech over het begrip Overdenken. De stichting werd vervolgens door nabestaanden verrast met het certificaat van twee geplante bomen in Israël. Dit als waardering voor haar werk.  

Bij het verdwenen huis aan de Groningerstraat nr. 10 werden de 4 stenen onthuld van de familie Overweg, waarna Binyomin Jacobs deze ceremonie met de gebeden Jiskor en Kaddisj beëindigde. 
Onder grote belangstelling werden de overige stenen onthuld.  Dit onder de muzikale klanken van Cor Többen en Luc Oostra.
De slachtoffers zijn met de stenen weer teruggebracht naar de plek die ze gedwongen moesten verlaten en waarnaar zij nooit meer zijn teruggekeerd.

8ste steenlegging - stenen voor verzet door de gehele stad

Op 4 april 2018 zijn stenen gelegd en onthuld voor de laatste 18 verzetsslachtoffers. Dit in verband met het thema 'Jaar van Verzet' dat voor 2018 was uitgeroepen door het Vfonds. 
Het programma had een afwijkende opzet in vergelijking tot andere steenleggingen. De bijeenkomst bleef in verband met de beperkte accommodatie en de vele nabestaanden (ruim 90!) achterwege. Zij gingen 's morgens op pad in twee tegen elkaar indraaiende groepen, de zgn. boot- en busgroep. De bootgroep voer met De Fluisteraar van de Witterbrug naar het einde van de O. Hoofdvaartsweg en terug naar de Kop van de Vaart, de rest werd lopend afgelegd.  De belangstelling van nabestaanden was dermate groot dat er op de valreep nog een extra minibus werd ingezet.

De busgroep werd vervoerd in een dubbeldekker. Een aantal belangstellenden ging rechtstreeks naar de betreffende adressen, zodat sommige nabestaanden als het ware opgewacht werden door een ontvangstcomité.
Er werd om 10.00 uur gestart bij stadscafé De Pelikaan. Na terugkomst kregen de nabestaanden een lunch aangeboden.
's Middags was het symposium 'Stenen voor Verzet' voor alle belangstellenden in De Nieuwe Kolk. Opkomst ca. 150 personen. In de hal bood de Asser Historische Vereniging o.a. thematijdschriften aan en was er een bescheiden expositie. Het symposium duurde inclusief de Inloop en pauze van 14.00 - 18.00 uur!
De opening betrof de bijzondere beeldpresentatie van Luc Oostra, Cor Többen en Jan Kuipers. Zij hadden een speciale compositie gemaakt van het 'Lied der achttien dooden', het gedicht van Jan Campert en met daarin opgenomen een gedicht van zijn zoon Remco.
Sprekers waren Michiel Gerding, Frank van Riet en Wim Ensing die vanuit diverse invalshoeken het verzet in Assen en Drenthe belichtten. Dagvoorzitter was Sophie Timmer van RTVDrenthe.

De middag werd afgesloten met drie interviews met nabestaanden door journalist Bernd Otter.

7de steenlegging - Kanaal- en Vaartbuurt

Op 18 oktober 2017 zijn 28 stenen gelegd en onthuld voor 26 Joodse slachtoffers en twee verzetsmensen. De bijeenkomst was in Stenden Hogeschool, afdeling De Eekhorst, waar de nabestaanden tevens een lunch aangeboden kregen. In de kantine van De Eekhorst was een tentoonstelling te bezichtigen met o.a. afbeeldingen van reeds gelegde stenen. Deze was samengesteld door de docent Beeldende Vorming Peter Verboom met zijn studenten. Leerlingen van Penta leverden de levensloop van de slachtoffers. Nabestaanden kwamen onder meer uit Israël, Verenigd Koninkrijk, Verenigde Staten en Frankrijk. Op de bijeenkomst spraken Bertus Boivin, Chaja Goldberg en voorzitter Marjory Visser. Leerlingen van het Nassau College (Quintus) verzorgden, samen met de docent Muzikale Vorming Anneke Miedema, de muziek. Leerlingen van Penta lazen de namen van de slachtoffers. Op de tien locaties werd de muziek verzorgd door de gitaristen Cor Többen en Luc Oostra. Het was een prachtige zonovergoten mooie en bewogen dag. Zie de fotografische weergave.

6de steenlegging - Javastraat

Op 26 oktober 2016 is de zesde serie stenen onthuld in aanwezigheid van nabestaanden en belangstellenden. De stenen zijn gelegd voor 33 Joodse slachtoffers in de Javastraat. Deze steenonthulling was bijzonder omdat de Javastraat een behoorlijke verandering heeft ondergaan: het profiel van de straat is namelijk veranderd en veel van de oorspronkelijke woningen zijn afgebroken. Slechts een beperkt aantal woningen heeft deze aanpassing overleefd en op deze adressen konden de struikelstenen voor de woning waaruit de slachtoffers zijn weggvoerd, worden gelegd.
Een groot deel van de 33 stenen zijn echter in het trottoir geplaatst op posities die corresponderen met de voorkant van de toenmalige woning van de slachtoffers. Hiervoor is de gemeentelijke kadastrale kaart gebruikt, zodat de stenen op een passende plaats konden worden gelegd.
De belangstelling voor deze steenonthulling was groot.

5de steenlegging - Assen Oost

Op 28 oktober 2015 is de vijfde serie van 25 stenen onthuld in aanwezigheid van vele nabestaanden en belangstellenden. Een bijzonder onderdeel was de onthulling van een plaquette voor de weggevoerde Joodse patiënten van het toenmalige psychiatrisch ziekenhuis 'Licht en Kracht', nu GGZ Drenthe geheten. Er zijn hiervan foto- en filmopnamen gemaakt die u kunt bekijken bij de rubriek foto's en film.

4de steenlegging - Oranjebuurt

Op 29 oktober 2014 is de vierde serie van 46 stenen onthuld in aanwezigheid van vele nabestaanden en belangstellenden.
Er zijn hiervan foto- en filmopnamen gemaakt die u kunt bekijken bij de rubriek foto's en film.
En op 28 oktober 2014 is er één steenlegging geweest in besloten kring. Ook hier zijn foto's van.

3de steenlegging - Assen Oud-Zuid

Op 30 oktober 2013 is de derde serie van 36 stenen onthuld in aanwezigheid van vele nabestaanden en belangstellenden. Er zijn hiervan foto- en filmopnamen gemaakt die u kunt bekijken bij de rubriek foto's en film.

2de steenlegging - Centrum

Op 18 april 2013 is de tweede serie van 57 stenen onthuld in aanwezigheid van vele nabestaanden en belangstellenden. Er zijn hiervan foto- en filmopnamen gemaakt die u kunt bekijken bij de rubriek foto's en film. Hieronder treft u de tekst van de twee nummers die op de 18e in de raadszaal ten gehore werden gebracht door Heeren Oud-Zuid bestaande uit: Luc Oostra - zang/gitaar; Cor Többen - gitaar en Jan Kuipers - accordeon. Luc Oostra is de auteur/componist van tekst en muziek @ Luc Oostra (2013)

1ste steenlegging - Centrum

Met prachtig weer en onder grote belangstelling zijn op 20 juni de eerste 26 struikelstenen in het centrum van Assen gelegd. Voor genodigden was er vooraf een bijeenkomst in de raadszaal van het stadhuis. Na het welkomstwoord door de voorzitter van de stichting Marjory Visser, waren er bijdragen van wethouder Maurice Hoogeveen, Aviva Dwinger, Geert Hovingh, Lucie Engberts en rabbijn Tamarah Benima. Leerlingen van het Dr. Nassau College verzorgden de catering en leerlingen van CS Vincent van Gogh zorgden voor een muzikaal intermezzo. Kunstenaar Gunter Demnig legde zelf de stenen op de acht adressen. Tijdens het leggen waren er momenten van bezinning veelal door de nabestaanden zelf vorm en inhoud gegeven. Leerlingen van het Nassau College, locatie Penta legden bij elke steen een witte roos. De arcordeonist Jaap de Jong gaf met zijn passende spel de plaats van de volgende locatie aan. Na afloop was er in het stadhuis gelegenheid om met een hapje en een drankje de indrukken onderling uit te wisselen. Ook kon de expositie 'Struikelen over kunst' worden bezocht. Het leggen van de struikelstenen inspireerde Joop Striker tot het maken van het volgende gedicht. Zie hier De pers heeft veel aandacht besteed aan deze bijzondere dag. Zie hiervoor Nieuws/pers